Bouw Woon Leef-video: Slagroom aan het IJ, droge cake erachter

De nieuwe skyline van Amsterdam verrijst aan het IJ in Noord, en wordt daarom ook wel de skIJline genoemd. Dat Amsterdam in de nieuwe stadswijk Overhoeks zo de hoogte in gaat, is best bijzonder. Want hoogbouw en de hoofdstad vormden lange tijd geen vanzelfsprekende combinatie. Zelfs toen er na de oorlog veel woningnood was, gingen ‘we’ nauwelijks de hoogte in. Er was immers grond genoeg. In een nieuwe aflevering van het AT5-programma Bouw Woon Leef aandacht voor de hoogbouw in Overhoeks, de ideeën erachter en de effecten op Noord en de stad als geheel.

Bekijk de Bouw Woon Leef-aflevering ‘Hoe verandert de skyline aan het IJ in Noord’ hieronder:

Noord door hoogbouw dichter bij de rest van Amsterdam

De identiteit van Amsterdam als laagbouwstad veranderde pas vanaf de jaren zestig, zo blijkt uit de reportage. Onder invloed van het moderne bouwen kwam hoogbouw toen meer in zwang, met de Bijlmer als hoogtepunt. Dat hoogtepunt werd door sociale onrust en verloedering al snel een dieptepunt, waarna hoogbouw lange tijd weer in het verdomhoekje zat. Tot midden jaren negentig, toen Amsterdam op de Zuidas weer de hoogte in ging. De laatste jaren is het taboe ook in Noord er helemaal af. En het bijzondere is: die nieuwe SkIJline biedt meer dan een imposante aanblik. De woontorens in Overhoeks leveren niet alleen veel en kwalitatief hoogwaardige woningen op, ze lijken Noord ook dichter bij de rest van de stad te trekken. Het IJ lijkt er een stuk smaller door geworden.

Groene, openbare oever voor iedereen in Noord

Overhoeks ligt op het voormalige Shell-terrein en is een ontwerp van stedenbouwkundige Ton Schaap, op dit moment supervisor van de Zuidas. “We ontdekten vrij snel dat als je het hele bouwprogramma op dat Shell-terrein kwijt wilde, je alles in negen lagen kon bouwen. Maar dan moest je het hele gebied volbouwen. Nou, we wilden twee dingen heel erg graag: een groene, openbare oever, zodat heel Noord aan het IJ zou kunnen zitten op een mooie dag. En we wilden die groene oever ombuigen in het plan Overhoeks, richting de Van der Pekbuurt. Zodat je, komend uit de Van der Pekbuurt, een royale wandeling naar het IJ kon maken. Dus we moesten een aantal van die negenlaagse gebouwen uit het plan halen en op elkaar zetten.”

Nog een toren, aan de kant van de Van der Pekbuurt

Dat leidde tot verschillende torens, die met hun smalle kant naar de binnenstad staan. Daardoor zie je ze wel, maar oogt het minder massaal. Tegelijkertijd zijn ze zo gelegen dat je vanuit de torens een geweldig uitzicht hebt, tot aan IJmuiden toe. De huidige ‘klont’ torens krijgt er nog één bij: aan de kant van de Van der Pekbuurt. Om aan te sluiten bij de architectuur van de Van der Pekbuurt, krijgt die toren baksteen en baksteen-achtige kleuren.

BOLD: ramen die energie leveren, filmzaal en fitness

Een van de torens in Overhoeks waarin al gewoond wordt, is BOLD. In de reportage komen de familie Nawaz aan het woord. Zij komen uit de Bijlmer en wonen nu in BOLD. “Je zit hier heel dicht bij de stad. Gisteren ging mijn vrouw nog even met de kinderen shoppen. En ik was in vijftien minuten op de Dam. En je hebt schone lucht hier, met al dat water. En het is groen.” Bijzonder aan BOLD is dat het niet alleen een woongebouw is, maar ook een energiecentrale, met verticale zonnepanelen, ramen die energie opleveren, en warmte-koude opslag. “Het is natuurlijk fantastisch, dat dat allemaal kan”, aldus Zwiers. Minstens zo fantastisch zijn de voorzieningen die BOLD zijn bewoners biedt, zoals een filmzaal, een fitness, een wijnkoeling, logeerkamers en ruimtes voor kunst. “Allemaal om ervoor te zorgen dat de mensen die in deze toren wonen, elkaar kunnen ontmoeten.”

Slagroom aan het IJ, droge cake erachter

Over ontmoeting gesproken. Episch centrum van de sociale verbinding in de nieuwe wijk is het A Lab, gevestigd in het voormalige Shell-laboratorium. Hier vinden allerlei mensen hun plek, van ondernemers tot kinderen voor de weekendschool, en van ongedocumenteerden en actievoerders van Verdedig Noord. Een spin in het web tussen de hoge torens. Directeur Lucas Hendricks van A Lab droomt van een gemêleerde wijk, met een goede verbinding met de rest van Noord. “Eigenlijk krijg je aan het IJ nu één grote slagroomtaart. En aan de achterzijde is het droge cake. De uitdaging is om meer van die slagroom naar die droge cake te geleiden. En om de mensen die nu bij die droge cake zitten, van die slagroomtaart kunnen proeven. Sterker nog: eraan mee kunnen doen.”