Piri Reïs: tweede plaats bij de Amsterdamse Nieuwbouwprijs 2013

Het complex Piri Reïs bevindt zich aan de Kostverlorenvaart in Amsterdam West en is verdeeld in koop- en huurappartementen. In het ontwerp zijn de architecten geïnspireerd door de Ottomaanse bouwstijl uit de vijftiende eeuw, passend bij de Westermoskee die er eventueel bij komt. Ook is er veel aandacht besteed aan de gevels en het metselwerk om het bouwwerk zo goed mogelijk aan te kunnen laten sluiten met de omringende bebouwing in de Amsterdamse Schoolstijl. Op de begane grond wordt ruimte gemaakt voor kantoren en winkels. Ondergronds is er een parkeergarage beschikbaar voor vergunninghouders.

Het Parool over Piri Reïs: Gemêleerde buurt, mooie architectuur

Hoofdpijndossier, zo werd vorige week het Haarlemmerplein beschreven. Wel, de kandidaat van vandaag is dat zeker ook.

Het voormalige Rivaterrein, tussen Baarsjesweg en Witte de Withstraat, was tientallen jaren het toneel van een juridische veldslag met vele verliezers. Die begon toen het vervuilde bedrijfsterrein voor de neus van de gemeente werd weggekaapt door een Turkse organisatie die er een moskee wilde bouwen.

De gemeente deed er alles aan om dat tegen te werken, totdat de toenmalige woningcorporatie Het Oosten de patstelling doorbrak. Het resultaat was een gedurfd experiment: de Turkse eigenaar verkocht de grond aan de gemeente en zou er een liberale moskee neerzetten met Het Oosten, dat eromheen een blok woningen bouwde.

Als architect voor moskee en woningen koos de corporatie de Joodse Fransman Marc Breitman, vermaard om zijn klassieke, historiserende ontwerpen. Op de tekeningen zag het er allemaal prachtig uit, maar vervolgens ontstond de ene vertraging na de andere.

Eerst lag de buurt dwars. Pas na allerlei aanpassingen – de minaret moest een stuk lager – lag er in 2006 een definitief ontwerp. Maar toen vond een coup plaats binnen het moskeebestuur, die voor Het Oosten aanleiding was het project te stoppen. In 2011 sprak de rechter uit dat de corporatie alle zeggenschap over het project terugkreeg, en de Turkse organisatie het geld.

Toen Het Oosten was opgegaan in de nieuwe woningcorporatie Stadgenoot, besloot deze de strijdbijl te begraven. Intussen is de bouw van de Westermoskee begonnen, volgens het (iets vereenvoudigde) ontwerp van Breitman.

Hans Rietdijk (57), projectmanager van Stadgenoot, zucht eens diep. “Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt. Als corporatie moet je altijd bezig blijven met bijzondere verbanden in de buurt, maar de tijden zijn veranderd. We zouden zoiets nu veel minder gecompliceerd én veel minder kostbaar doen.”

De bouw van het complex Piri Reïs (genoemd naar een Ottomaanse zeevaarder en kaartenmaker) met 111 woningen was al eerder aangevangen. Uiteindelijk zijn er 75 verkocht; de rest is huur, waarvan vijf in de sociale sector. Een koopwoning van 85 vierkante meter kostte 316.000 euro (met afgekochte erfpacht); een garageplek 36.000 euro. Een gelijksoortige huurwoning komt op 850 euro per maand.

De bewoners zijn dik tevreden; hun huis is lekker licht en goed ingedeeld en de architectuur valt zeer in de smaak. De Kostverlorenvaart voor de deur, de Kinkerstraat en de Ten Katemarkt vlakbij en de gemêleerde buurt als geheel vinden ze ook heel prettig. Al noemt een aantal bewoners het wel jammer dat alsnog die moskee voor hun neus komt.

Voor Linda van Beek (58) is dat geen probleem: “Ik vind het wel bijzonder, een woonblok plus een moskee. Dat hoort in deze buurt. En die moskee gaat er ook schitterend uitzien, net als dit gebouw met oog voor detail afgewerkt.”

Van Beek kwam uit de Beemster, maar wilde graag terug naar de buurt waar zij was opgegroeid. “Dit is precies wat ik zocht: aan het water, en levensloopbestendig, zonder trap.”

De jury was het erover eens: dit is een indrukwekkend project dat prachtig past in de buurt.